Zdalny odczyt ciepłomierzy jako element budynków inteligentnych

Zastosowanie ciepłomierzy w poszczególnych lokalach jest jednym ze sposobów indywidualnego rozliczania zużycia ciepła, przewidzianego zarówno przez unijną dyrektywę w sprawie efektywności energetycznej [1], jak i polską ustawę Prawo energetyczne [2]. Dyrektywa, zmieniona w 2018 roku, zalecała wprowadzenie do krajowego prawa obowiązkowego już od 25 października 2020 r. instalowania nowych ciepłomierzy, wodomierzy do ciepłej wody i podzielników kosztów ogrzewania jedynie z możliwością odczytu zdalnego. Natomiast urządzenia zamontowane przed wejściem w życie tego obowiązku muszą zostać doposażone w odpowiednie nakładki umożliwiające zdalny odczyt lub wymienione na nowe, fabrycznie zapewniające możliwość odczytu zdalnego, do 1 stycznia 2027 r. [3]. Art. 16 ustawy [2] stanowi bowiem: Do dnia 1 stycznia 2027 r. właściciel lub zarządca budynku wielolokalowego zastąpi ciepłomierze, podzielniki kosztów ogrzewania lub wodomierze do pomiaru ciepłej wody użytkowej zamontowane przed dniem wejścia w życie ustawy zmienianej w art. 3, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, urządzeniami posiadającymi funkcję zdalnego odczytu.

Jeśli w budynku zainstalowane są ciepłomierze (a także podzielniki kosztów ciepła i wodomierze ciepłej wody) z funkcją zdalnego odczytu, od 1 stycznia 2022 r. właściciel lub zarządca budynku musi udostępniać informacje o zużyciu ciepła dla danego lokalu mieszkalnego lub użytkowego raz na miesiąc, o kosztach (rozliczeniach) ciepła – nie rzadziej niż raz na pół roku, a w przypadku elektronicznych rozliczeń na żądanie – nie rzadziej niż raz na kwartał [2, 3].

Obowiązek stosowania ciepłomierzy z funkcją odczytu zdalnego nie oznacza automatycznie obowiązku wyposażenia każdego budynku wielolokalowego w lokalowe ciepłomierze lub podzielniki kosztów. W każdym budynku musi się znaleźć ciepłomierz główny (budynkowy), który umożliwia pomiar ilości ciepła dostarczanego do instalacji ogrzewczej budynku, zarówno w przypadku własnej kotłowni, jak i ciepła sieciowego, wyposażony w funkcję odczytu zdalnego [3]. Natomiast urządzenia służące do rozliczenia zużytego ciepła lub chłodu – ciepłomierze lub podzielniki kosztów ciepła – dla lokali należy montować po technicznej i ekonomicznej analizie możliwości zastosowania tych urządzeń. Kryteria technicznej wykonalności i opłacalności określone są zarówno w ustawie Prawo energetyczne [2], jak i nowym rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie warunków ustalania technicznej możliwości i opłacalności zastosowania ciepłomierzy, podzielników kosztów ogrzewania oraz wodomierzy [4], które weszło w życie 24 grudnia 2021 r.

Analiza techniczna powinna się odnosić do rodzaju instalacji zastosowanej w danym budynku oraz jego stanu technicznego (w tym do zakresu termomodernizacji). Jedynym parametrem liczbowym wskazanym wprost w ustawie i rozporządzeniu jest maksymalna ilość ciepła dostarczonego do budynku wielolokalowego w ciągu ostatnich 12 miesięcy [4]. Wartość ta wynosi 0,40 GJ w odniesieniu do 1 m³ ogrzewanej kubatury i jeśli zostanie przekroczona, od właściciela lub zarządcy budynku wymaga się wykonania audytu energetycznego, który ma określić, z czego wynika nadmierna energochłonność budynku i w jaki sposób można ograniczyć zużycie ciepła przez ten budynek [2].

Czytaj też: innogy opracował system zdalnego odczytu danych z liczników »

Ciepłomierze mogą być zainstalowane w szczególności w lokalach, w których:

1. instalacja centralnego ogrzewania w lokalu ma jednopunktowy układ zasilania w ciepło wszystkich grzejników w danym lokalu (jeśli warunek ten nie jest spełniony, a spełnione są pozostałe kryteria, wskazane jest stosowanie podzielników kosztów ciepła);
2. na grzejnikach zainstalowane są głowice termostatyczne umożliwiające regulację ilości ciepła dostarczanego do lokalu;
3. stosowane węzły cieplne pozwalają zminimalizować straty wynikające z transportu nośnika ciepła zewnętrzną instalacją odbiorczą [4].

W analizie technicznej uwzględnia się także zakres termomodernizacji ocenianego budynku. Analiza ekonomiczna (opłacalności zastosowania) urządzeń powinna zostać przeprowadzona dla okresu pięcioletniego. Powinna ona odpowiedzieć na pytanie, czy projektowana oszczędność energii uzyskana dzięki zastosowaniu ciepłomierzy jest wyższa niż planowany koszt zakupu, montażu i eksploatacji urządzeń (w tym same koszty prowadzenia odczytów i przygotowania rozliczeń zużycia ciepła) [4].

Rozporządzenie [4], które jest już docelowym aktem wykonawczym w zakresie warunków ustalania technicznej możliwości i opłacalności zastosowania ciepłomierzy i pozostałych urządzeń pomiarowych, nie precyzuje metodyki analizy technicznej ani ekonomicznej i nie wskazuje, kto jest uprawniony do jej przeprowadzenia. Jest to raczej narzędzie dla wspólnot i spółdzielni, umożliwiające im wybranie optymalnej dla danego budynku formy rozliczeń kosztów ciepła, ale także dla lokatorów, którzy mogą oczekiwać od właściciela lub zarządcy budynku takich analiz, jeśli nie zgadzają się na planowane wprowadzenie rozliczenia na podstawie wskazań ciepłomierzy lub podzielników.

Literatura

1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2002 z 11 grudnia 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej (Dz.Urz. UE L 328/210 z 21.12.2018)
2. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (DzU 1997, nr 54, poz. 348, z późn. zm.)
3. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2021 r. o zmianie ustawy o efektywności energetycznej oraz niektórych innych ustaw (DzU 2021, poz. 868)
4. Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2021 r. w sprawie warunków ustalania technicznej możliwości i opłacalności zastosowania ciepłomierzy, podzielników kosztów ogrzewania oraz wodomierzy do pomiaru ciepłej wody użytkowej, warunków wyboru metody rozliczania kosztów zakupu ciepła oraz zakresu informacji zawartych w indywidualnych rozliczeniach (DzU 2021, poz. 2273)