Odprowadzanie wody i odwodnienia wokół budynku oraz zabezpieczenia przeciwzalewowe

Polskie miasta, tak jak cały kraj, w coraz większym stopniu zmagają się z naprzemiennym występowaniem skrajnych zjawisk pogodowych – deszczy nawalnych i suszy. W miastach deszcze nawalne powodują lokalne podtopienia, powodzie błyskawiczne (ang. flash floods) i powodzie miejskie (ang. urban flood), zaburzając funkcjonowanie infrastruktury i powodując znaczne szkody materialne o długofalowych skutkach.

Natomiast następstwem suszy są deficyty wody. Przykładowo na lipiec 2022 r. Polska Służba Hydrogeologiczna (PIG-PIB) prognozowała dla blisko 30 obszarów regionalne niżówki hydrogeologiczne, wskazując, że na ich obszarach mogą pojawić się utrudnienia w zaopatrzeniu w wodę z płytkich ujęć wód podziemnych (indywidualne studnie gospodarskie) oraz z ujęć komunalnych eksploatujących pierwszy poziom wodonośny [1]. Skutkuje to apelami gmin lub wręcz zakazami stosowania wody wodociągowej na cele inne niż bytowe – według jednego z zestawień 1 lipca 2022 r. sytuacja ta dotyczyła aż 225 gmin, czyli 9% wszystkich gmin w Polsce [2]. Jednocześnie wzrost stanu wód gruntowych i podziemnych wymaga czasu, zatem nawet kilka dni obfitych opadów deszczu nie rozwiąże w większości przypadków problemu suszy hydrogeologicznej [3]. Ma to tym większe znaczenie, że okresy minimalnych opadów (np. w 2020 roku 1–2 mm w skali miesiąca, przy wcześniejszych 20 mm) przesuwają się na okres wiosenny, co skutkuje występowaniem suszy w momencie istotnym dla wegetacji roślin [4].

Pogłębiający się problem z wodą opadową w miastach (jest jej albo zbyt dużo, albo zbyt mało, a dodatkowo zaczyna brakować w kluczowych momentach) wiąże się przede wszystkim z brakiem zdolności do jej retencji (zatrzymania) i detencji (przechowywania). Znaczenie ma tu niewydolna praca systemów odprowadzania wód opadowych (zbyt małych i nieprzygotowanych do retencji), utwardzenie i uszczelnienie powierzchni przyspieszające spływ wód deszczowych, brak, a wręcz unicestwienie przez osuszanie czy degradację obszarów naturalnej retencji miejskiej. W ustawie Prawo wodne [5] systemy retencji widnieją jako jeden ze sposobów ochrony przeciwpowodziowej i zapobiegania skutkom suszy:

Ochronę przed powodzią realizuje się w szczególności przez:
4) zachowanie, tworzenie i odtwarzanie systemów retencji wód (art. 165);
1. Przeciwdziałanie skutkom suszy prowadzi się zgodnie z planem przeciwdziałania skutkom suszy.
2. Plan przeciwdziałania skutkom suszy zawiera:
3) propozycje niezbędnych zmian w zakresie korzystania z zasobów wodnych oraz zmian naturalnej i sztucznej retencji (art. 185).

Zagospodarowanie wód deszczowych spływających z miejskich budynków i ich otoczenia zgodne z tymi założeniami wymaga spójnych i długofalowych inwestycji w tzw. infrastrukturę błękitno-zieloną (rozwiązania wykorzystujące naturalne, półnaturalne i sztuczne ekosystemy roślinne i wodne do retencji i detencji). Nie należy jednak zapominać o tzw. infrastrukturze szarej, czyli typowych rozwiązaniach technicznych i inżynierskich (odwodnienia, zbiorniki, urządzenia przeciwzalewowe etc.), które wspomagają miasta i ich mieszkańców nie tylko w pozyskiwaniu, retencji, detencji i wykorzystaniu deszczówki, ale także w odwodnieniu powierzchni, których utwardzenie jest niezbędne (np. dróg), czy w ochronie przed skutkami nadmiernych opadów.

Literatura

1. Prognoza sytuacji hydrogeologicznej w strefach zasilania i poboru wód podziemnych 1.07.2022-31.07.2022, https://www.pgi.gov.pl/psh/psh-2/aktualna-sytuacja-hydrogeologiczna/9165-prognoza-sytuacji-hydrogeologicznej-w-strefach-zasilania-i-poboru-wod-podziemnych-1-07-2022-31-07-2022.html (dostęp: 7.07.2022)
2. Świat Wody, https://swiatwody.blog/, https://www.facebook.com/swiatwodynauka/posts/pfbid02J82J86bmBhwCdCsr4d88BcLj86aHim13oR5cs6V84RtaRNPseNdgdfYmmGX3WPZNl (dostęp: 7.07.2022)
3. Nawalne deszcze a susza. Czy Polsce w dalszym ciągu zagraża susza? https://klimada2.ios.gov.pl/susza-w-polsce/ (dostęp: 7.07.2022)
   4. W środę Światowy Dzień Walki z Pustynnieniem i Suszą, https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C82702%2Cw-srode-swiatowy-dzien-walki-z-pustynnieniem-i-susza.html (dostęp: 7.07.2022)
   5. Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (t.j. DzU 2021, poz. 624)
   6. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. DzU 2022, poz.1225)
   7. PN-EN 12056-4:2002 Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynków. Część 4: Pompownie ścieków. Projektowanie układu i obliczenia
   8. PN-EN 13564-1:2004 Urządzenia przeciwzalewowe w budynkach. Część 1: Wymagania
   9. Odprowadzanie ścieków. Urządzenia przeciwzalewowe i przepompownie, „Rynek Instalacyjny” 10/2011
   10. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 12 lipca 2019 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu do wód lub do ziemi ścieków, a także przy odprowadzaniu wód opadowych lub roztopowych do wód lub do urządzeń wodnych (DzU 2019, poz. 1311)
   11. Łęgosz Andrzej, Jasiński Wiktor, Nowak Arkadiusz, Staszczuk Anna, Zalecenia projektowania, budowy i utrzymania odwodnienia parkingów i MOP-ów, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Warszawa 2009
   12. PN-EN 858-1. Instalacje oddzielaczy cieczy lekkich (np. olej i benzyna). Część 1: Zasady projektowania, właściwości użytkowe i badania, znakowanie i sterowanie jakością
   13. PN-EN 858-2. Instalacje oddzielaczy cieczy lekkich (np. olej i benzyna). Część 2: Dobór wielkości nominalnych, instalowanie, użytkowanie i eksploatacja
   14. PN-EN 1433:2005 Kanały odwadniające nawierzchnię dla ruchu pieszego i kołowego. Klasyfikacja, wymagania konstrukcyjne, badanie, znakowanie i ocena zgodności
   15. Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów (DzU 2020, poz. 10)
   16. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. DzU 2020, poz. 1333)
   17. Program Kształtowania Zasobów Wodnych na terenach rolniczych. Inwestycje na obszarze Zarządu Zlewni w Zgorzelcu, https://wroclaw.wody.gov.pl/aktualnosci/1383-program-ksztaltowania-zasobow-wodnych-na-terenach-rolniczych-inwestycje-na-terenie-zarzadu-zlewni-w-zgorzelcu (dostęp: 7.07.2022)
   18. Dobranowska-Wittles Magda, #PozytywnyPiątek. Zbieraj deszczówkę – dla roślin i przeciw powodziom, https://publicystyka.ngo.pl/pozytywnypiatek-zbieraj-deszczowke-dla-roslin-i-przeciw-powodziom (dostęp: 7.07.2022)
   19. Mała retencja wody deszczowej do podlewania zieleni miejskiej w okresach suszy, https://bo.um.warszawa.pl/projekt/16632 (dostęp: 7.07.2022)
   20. Wolski program małej retencji, https://www.zgnwola.waw.pl/wolski-program-malej-retencji/ (dostęp: 7.07.2022)
   21. Zieleń na dziedzińcu Urzędu Miejskiego jest już podlewana deszczówką, https://miejscawewroclawiu.pl/zielen-na-dziedzincu-urzedu-miejskiego-jest-juz-podlewana-deszczowka (dostęp: 7.07.2022)
   22. van Dijk Sjon, Lounsbury Amanda W., Hoekstra Arjen Y., Wang Ranran, Strategic design and finance of rainwater harvesting to cost-effectively meet large-scale urban water infrastructure needs, „Water Research Volume” 184/2020, https://doi.org/10.1016/j.watres.2020.116063 (dostęp: 7.07.2022)
   23. Materiały techniczne firm: ACO, Aquatechnika, Ecol-Unicon, Hauraton, Kessel, Wavin

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!